"Namni Hin Maraatu"
Nama Hin Maraatu: Ofii fi Namoota Biroo Hubachuu
Amaloota “maraataa” jedhanii waamuun salphaadha, keessumaa yeroo guutummaatti hin hubanne ykn akkaataa yaada keenyaa wajjin wal hin simne. Garuu wanti jiru kunooti: Namni hin maraatu . Namni kamiyyuu waan hojjetuuf sababa isaa qaba, sababoonni sun battalumatti hiika nuuf yoo hin qabaannellee. Yeroo tarkaanfii tokko duubatti deebitee ilaalcha namoota biroo hubachuuf yaaltu, gochoonni baay’een isaanii, hammam iyyuu kan hin baratamne ta’us, loojikii tokko tokko duuba isaanii akka qaban ni hubatta.
1. Mararfannaa Hammachuu
Namoota kaanitti murteessuu mannaa, bakka isaaniitti of galchuuf yaali. Maaliif akka isaan amala isaaniitti amala qabaachuu dandaʼu? Namni hundi muuxannoo fi qabsoo adda ta’e akka qabu hubachuun ilaalcha kee jijjiiruuf gargaaruu danda’a.
2. Amantii Ofii Keessan Mormuu
Hundi keenya loogii fi tilmaama qabna. Amantii akkaataa namoota biroo itti ilaaltu bocu irratti xiinxaliitii gaaffii isaan gaafachuuf banaa ta’i. Yeroo tokko tokko, wanti nuti “maraataa” jennee fudhannu akkaataa itti yaaduu ykn addunyaa kana dandamachuu adda ta’e qofa.
3. Fayyaan Sammuu Walxaxaa dha
Qabsoon fayyaa sammuu dhugaa fi walxaxaa ta'uu yaadachuun barbaachisaadha. Amalli nama tokkoo “off” ykn adda waan fakkaateef qofti “maraateera” jechuu miti. Qormaata nuti battalumatti arguu hin dandeenye waliin wal'aansoo qabu ta'a.
4. Ifatti Walqunnamsiisuu
Amala nama tokkoo irratti wanti tokko si dhiphisaa yoo taʼe, kallattiin isaa wajjin haasaʼuu yaadi. Walqunnamtiin ifa ta’e hubannoo dogoggoraa qulqulleessuuf gargaaruu fi lamaan keessan iyyuu ija haaraan akka wal argitan isin gargaaruu danda’a.
5. Ayyaana Ofiif kenni
Yeroo baayyee namoota biroo irratti maqaa itti moggaasuun ni qabamna, garuu ayyaana ofiif kennuunis barbaachisaa dha. Hundi keenya barachaa jirra, guddachaa jirra, yeroo tokko tokko immoo haala namoota birootti burjaajessu ykn illee "maraataa" fakkaachuu danda'uun socho'aa jirra. Ofii keetiifis obsi.
6. Garaagarummaa Jechuun Dogoggora Jechuu Hin Qabu
Namni hundinuu akkasitti hin yaadu ykn hin hojjetu, kunis homaa miti. Namoonni jireenyatti kofa adda addaatiin itti dhiyaachuu danda’u, garaagarummaan sun immoo qaama addunyaa kana hawwataa taasisuudha.
7. Namni Hundi Seenaa Qaba
Nama hunda duuba seenaa har’a eenyu akka ta’e bocutu jira. Nama haala ati hubachuu hin dandeenyeen amala qabaatu fakkaattu sana? Muuxannoo, qabsoo fi injifannoo bakka amma jiranitti isaan geessan keessa darbuu hin oolan. Hundi keenya seenaa walxaxaa akka qabnu hubachuun, namoota kaaniif gara laafinaafi obsa gadi fagoo akka qabaannu nu jajjabeessuu dandaʼa.
8. Adda Ta'uu Namoota Biroo Kabaju
Yeroo tokko tokko namoonni karaa ajaaʼibaa fakkaachuu dandaʼuun kan sochoʼan siʼa taʼu, garuu karaa dhugaa isaanitti dhagaʼamu qofaan yaada isaanii ibsaa jiraachuu dandaʼu. Ilaalchi fi akkaataan ta’uu adda addaa addunyaa keenya badhaadhessuu isaa hammachuu. Wanti nama tokkoof ajaa’iba fakkaachuu danda’u, nama biraatiif guutummaatti waanuma jiru ykn humna kan kennu ta’uu danda’a.
9. Garaagarummaa Jechuun Balaa Hin Qabu
Hawaasa keessatti yeroo baayyee waan nu hin galle sodaachuu ni jira. Namni tokko haala nuti battalumatti hin hubanneen yoo amala qabaate, “maraataa” jennee maqaa itti moggaasuun salphaadha. Garuu namni tokko adda waan ta'eef qofa miidhaa qaba jechuu miti. Xumura irratti utaaluu mannaa, yeroo fudhadhuu dhaggeeffachuu, ilaaluu fi hubachuu.
10. Of-ilaaluun Ija Banu Ta'uu Danda'a
Hundi keenya yeroo itti hubannoo dogoggoraa nutti dhaga'amu ykn gochi keenya kan namoota biroo irraa eegamu waliin wal hin simne qabna. Yeroo addunyaa wajjin “walsimsiisuun ala” ta’uun sitti dhaga’ame irratti xiinxali. Namoonni kaanis akkasuma itti dhagaʼamuu akka hin oolle hubachuudhaan, faayidaa shakkii sanaa isaaniif kennuun salphaadha. No one's crazy , hundi keenya addunyaa walxaxaa kana hamma dandeenye keessa deemuu qofa yaalaa jirra.
11. Humna Saaxilamummaa
Yeroo tokko tokko, namoonni of eeguuf ykn gama ofii isaanii ifatti agarsiisuu hin dandeenye ibsuuf waan yaalaniif karaa eccentric fakkaachuu danda'uun socho'u. Bakka namoonni saaxilamoo ta’uuf nageenyi itti dhaga’amu uumuudhaan, walitti dhufeenya hiika guddaa qabuuf balbala bana. Sodaa murtii yeroo dhangalaafnu, dhuguma namummaa namoota biroo keessa jiru arguu jalqabuu dandeenya.
12. Wal hin madaalin, Dinqisiifadhu
Amala nama biraa ilaalanii, “Maaliif akka koo hin ta’an?” Haataʼu malee, yaadaafi gocha kee warra kaanii wajjin wal bira qabuun mufannaa ykn wal hubachuu dhabuu sitti fiduu dandaʼa. Kanaa mannaa, akkaataa namoonni jireenyasaanii itti jiraatan garaa garaa dinqisiifachuurratti xiyyeeffadhu. Badhaadhina muuxannoo namaa kan gumaachu garaagarummaa kana.
13. Waa'ee Asxaalee Of Eeggannoo Godhaa
Asxaaleen akka “maraataa,” “ajaa’iba” ykn “tasgabbaa’aa hin taane” ulfaatina guddaa kan qaban si’a ta’u, miira adda baafamuu ykn salphinaaf gumaachuu danda’u. Yeroo baayyee asxaa garmalee bilisaan fayyadamuun amala ykn seenaa nama tokkoo gadi fageenyaan akka hin argine nu dhorka. Waa’ee namootaa amala isaanii ykn bifa alaa isaanii irratti hundaa’uun gara xumuraatti utaaluu irraa of qusadhaa. Gadi fageenyaan qotaa, suuraa guutuu arguu dhiisuu akka dandeessuuf banaa ta'i.
14. Maqaa balleessii qormaata
Maqaa balleessiin fayyaa sammuu ammallee aadaa hedduu keessatti kan babal’ate yoo ta’u, maqaa balleessii kana diiguun garuu hubannoo fi gara laafina caalutti nama geessuu danda’a. Imalli fayyaa sammuu nama hundaa adda. Nama tokko yeroo rakkoon fayyaa sammuu isa mudatu “maraataa” jechuun maqaa itti moggaasuu mannaa, carraa argatte fayyadamuun waa’ee muuxannoo isaa caalaatti baruu fi yeroo barbaachisaa ta’etti deeggarsa kennuu.
15. “Maraatuu” Mataa Kee Hammadhu .
Hundi keenya wantoota namatti tolu, amalaafi yaada murtii argachuu sodaannee namoota biroof hin qoodne qabna. Garuu tarii, tarii qofa, "maraatummaan" kee qaama waan adda fi hawwataa si taasisuudha. Dhuunfaa kee qabadhuu warri kaanis akkasuma haa godhan. Hundi keenya bareedinaan mudaa hin qabnu, kunis guutummaatti homaa miti.
Goolaba:
"Namni tokkollee hin maraatu" jechuun tilmaama keenya mormuuf, ilaalcha keenya bal'isuuf, bareedina adda addaa dhala namaa hammachuudhaaf yaadachiisa cimaadha. Gochi nama hundumaa muuxannoo, miiraa fi filannoo walxaxaa wal makaa irraa kan maddedha. Murteessuu dhiifnee gaarummaa fi obsaan wal hubachuu fi wal deeggaruuf haa kaayyeffannu. Wanti yeroo tokko “maraataa” jennee ilaalle dhugumatti karaa addaa nama tokkoo addunyaa kana irra naanna’uu akka ta’e qofa hubachuu dandeenya-kun immoo waan kabajuuf qabnudha.
Comments