Faaydaalee walqunnamtii saalaa Islaamummaa keessatti ibsameen
FAAYIDAA WALQUNNAMTII SAA-LAA KITAABOTA ISLAAMAA KEESSATTI
Islaamummaan walqunnamtii saalaa akka seera qabeessa ta’ee fi haala qulqulluun raawwatamu ajaja. Qur’aana, hadiisa Nabiyyii ﷺ, fi kitaabota beektota Islaamaa keessatti faayidaa isaa, seera isaa, fi bu’aa isaa ni ibsama.
1.Walqunnamtii Saalaa fi Halaalummaa Isaa
Islaamummaan walqunnamtii saalaa akka haqaa fi ulfinaa qabaatu ajaja. Rabbiin Qur’aana keessatti akkana jedha:
“Nisaa’ukum harsun lakum f’atuu harsakum annashitum waqaddimuu li-anfusikum, wattaqullaaha wa’lamuu annakum mulaaquuhu, wabashshiril mu’miniina.” “Haadholiin keessan lafa facaatii keessan (iddoo sanyii biqiltan) ti; kanaaf lafa facaatii keessan irraa akka fedhanitti seenaa, garuu dursee toltuu dalagaa. Rabbiin sodaadhaa, akka isin Isa waliin wal qunnamtan beekaa, warra amananii gammachiisaa.” (Al-Baqarah 2:223)
Hadiisa keessatti ammoo:
“الدُّنْيَا مَتَاعٌ وَخَيْرُ مَتَاعِهَا الْمَرْأَةُ الصَّالِحَةُ” “Addunyaan qananii dha, qananii ishii keessaa kan caalaa gaariin haadha manaa gaggaarii dha.” (Sahih Muslim 1467)
Walqunnamtiin saalaa kan hojii gaariin ta’u haala seera Islaamummaa keessa jiru keessatti qofa.
2.Faayidaalee Walqunnamtii Saalaa Islaamummaan Ibsu
a)Tasgabbii Nafsee fi Dhiphinaa Hir’isuuf
Walqunnamtiin saalaa tasgabbii qalbii fi nafsee fiduu danda’a. Nabiin ﷺ akkana jedhan:
“يَا مَعْشَرَ الشَّبَابِ مَنِ اسْتَطَاعَ مِنْكُمُ الْبَاءَةَ فَلْيَتَزَوَّجْ، فَإِنَّهُ أَغَضُّ لِلْبَصَرِ وَأَحْصَنُ لِلْفَرْجِ” “Yaa dargaggoota! Namni tokko yoo fuudhuu danda’e haa fuudhu, sababiin isaas ija isaa gad qabuu fi qaama isaa eeguu keessatti gargaara.” (Sahih al-Bukhari 5065, Sahih Muslim 1400)
Kana jechuun, walqunnamtii saalaa karaa halaalatti godhuun yaada fokkuu irraa nama eega, qalbii tasgabbeessa.
b)Fayyaa Onnee fi Dhiibbaa Dhiigaa
Walqunnamtii saalaa irratti Qur’aanni akkana jedha:
“هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ” “Isaan (haadholiin) uffata keessanii ti, isinis uffata isaanii ti.” (Al-Baqarah 2:187)
☑Kana jechuun, walqunnamtiin saalaa hariiroo dhugaa, tasgabbii, jaalalaa fi fayyaa keessatti shoora guddaa qaba.
c)Fedhii Hormaataa Guutuu fi Akkuma Halaalatti Fayyadamuu
Nabiin ﷺ akkana jedhan:
“وَفِي بُضْعِ أَحَدِكُمْ صَدَقَةٌ” “Tokkoon tokkoon keessan yeroo haadha manaa isaa waliin walqunnamtii saalaa raawwatu sadaqaa qabsiisa.” Sahabahni ni jedhan: “Yaa Ergamaa Rabbii! Namni fedhii ofii guuttate maaliif mindaa argata?” Innis akkana jedhe: “Isaan yoo karaa haraamaatiin hojjate yakka hin ta’a ree?” (Sahih Muslim 1006)
☑Kana jechuun, walqunnamtiin saalaa karaa halaalatti godhuun mindaa Islaamummaa keessatti qaba.
d)Daa’ima Gara Jiruufi Dubartii Ulfaaf Faayidaa Qaba
Qur’aanni akkana jedha:
“وَالْوَالِدَاتُ يُرْضِعْنَ أَوْلَادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ” “Haadholiin ilmaan isaanii waggaa lama guutuu haa harma hoosisan.” (Al-Baqarah 2:233)
☑Kana jechuun, sanyii itti fufuuf, hormaataaf, fi fayyummaa daa’imaa fi haadharraa eegsisuuf walqunnamtiin saalaa shoora guddaa qaba.
e)Hirribaaf, Tasgabbii Jireenyaaf, Hojiif
Nabiin ﷺ akkana jedhan:
“إِذَا رَأَى أَحَدُكُمُ امْرَأَةً فَأَعْجَبَتْهُ فَلْيَأْتِ أَهْلَهُ، فَإِنَّ ذَٰلِكَ يَرُدُّ مَا فِي نَفْسِهِ” “Namni tokko yoo dubartii tokko argee ishiin itti tole, haadha manaa isaatti haa dhufu; kun fedhii isaa itti deebi’uun gargaara.” (Sahih Muslim 1403)
☑ Kana jechuun, walqunnamtiin saalaa tasgabbii jireenyaatiif, hojii irratti xiyyeeffachuuf, fi hormaata sirreessuuf ni gargaara.
3.Seera Islaamummaa Keessatti Walqunnamtii Saalaa
Islaamummaan walqunnamtii saalaa karaa shari’aa sirriin raawwatamuun faayidaa guddaa qabaachuu ibsa. Garuu, akka haala fi seera hordofuu qabu Qur’aana keessatti ni ibsama:
“وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَىٰ إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِيلًا” “Zinaa (sagaagalummaa) hin dhiyaatinaa! Inni badiisaa ta’ee, karaa hamaa ti.” (Al-Israa’ 17:32)
☑ Kana jechuun, Islaamummaan walqunnamtii saalaa karaa sirrii fi halaalatti fayyadamuun faayidaa qaba jechuu dha.
1.Walqunnamtii Saalaa fi Halaalummaa Isaa
“Nisaa’ukum harsun lakum f’atuu harsakum annashitum waqaddimuu li-anfusikum, wattaqullaaha wa’lamuu annakum mulaaquuhu, wabashshiril mu’miniina.” “Haadholiin keessan lafa facaatii keessan (iddoo sanyii biqiltan) ti; kanaaf lafa facaatii keessan irraa akka fedhanitti seenaa, garuu dursee toltuu dalagaa. Rabbiin sodaadhaa, akka isin Isa waliin wal qunnamtan beekaa, warra amananii gammachiisaa.” (Al-Baqarah 2:223)
2.Tasgabbii Nafsee fi Dhiphinaa Hir’isuuf
“هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ” “Isaan (haadholiin) uffata keessanii ti, isinis uffata isaanii ti.” (Al-Baqarah 2:187)
3.Hormaataaf fi Daa’ima Gara Jiruuf Faayidaa Qaba
“وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُم مِّنْ أَزْوَاجِكُم بَنِينَ وَحَفَدَةً” “Rabbiin isiniif niitiilee keessan keessaa niitiilee isinif ta’an uume, niitiilee keessan irraa immoo ilmaan fi maatii keessan uume.” (An-Nahl 16:72)
4.Zinaa (Sagaagalummaa) Irraa Of Eeguu
“وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَىٰ إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِيلًا” “Zinaa (sagaagalummaa) hin dhiyaatinaa! Inni badiisaa ta’ee, karaa hamaa ti.” (Al-Israa’ 17:32)
5.Nabiyyii ﷺ fi Walqunnamtii Saalaa Karaa Halaalatti
Nabiin ﷺ akkana jedhan: “إِذَا رَأَى أَحَدُكُمُ امْرَأَةً فَأَعْجَبَتْهُ فَلْيَأْتِ أَهْلَهُ، فَإِنَّ ذَٰلِكَ يَرُدُّ مَا فِي نَفْسِهِ” “Namni tokko yoo dubartii tokko argee ishiin itti tole, haadha manaa isaatti haa dhufu; kun fedhii isaa itti deebi’uun gargaara.” (Sahih Muslim 1403)
6.Walqunnamtii Saalaa fi Mindaa Islaamummaa Keessatti
Nabiin ﷺ akkana jedhan: “وَفِي بُضْعِ أَحَدِكُمْ صَدَقَةٌ” “Tokkoon tokkoon keessan yeroo haadha manaa isaa waliin walqunnamtii saalaa raawwatu sadaqaa qabsiisa.” (Sahih Muslim 1006)
7.Dargaggoonni Yoo Dandeenye Akka Fuudhan
“يَا مَعْشَرَ الشَّبَابِ مَنِ اسْتَطَاعَ مِنْكُمُ الْبَاءَةَ فَلْيَتَزَوَّجْ، فَإِنَّهُ أَغَضُّ لِلْبَصَرِ وَأَحْصَنُ لِلْفَرْجِ” “Yaa dargaggoota! Namni tokko yoo fuudhuu danda’e haa fuudhu, sababiin isaas ija isaa gad qabuu fi qaama isaa eeguu keessatti gargaara.” (Sahih al-Bukhari 5065, Sahih Muslim 1400)
☑ Xumura ✔ Qur’aana fi hadiisa keessatti walqunnamtii saalaa karaa halaalatti godhuun mindaa Islaamummaa keessatti qabaachuu fi tasgabbii jireenya namaaf fiduu ibsameera. ✔ Fedhii namummaa guutuu, sanyii itti fufsiisuu, fi tasgabbii nafsee uumuuf Islaamummaan ni gargaara. ✔ Seera shari’aa fi daangaa Islaamummaa keessatti eeguun barbaachisaa dha.
<h1>ERGA MEDIA</h1>
Comments